ارج ورجاوند یادنامه‌ای است که به پاس بیش از پنجاه سال خدمت میهنی، علمی و فرهنگی زنده‌یاد دکتر پرویز ورجاوند به کوشش شاهین آریامنش تهیه شده است. کسی که دلبستگی به ایران و ایرانیان و آرزوی سربلندی آنان، شاه‌بیت غزل زندگی‌اش بود. میهن برای ورجاوند آب و خاک نبود، بلکه گِل سرشت او بود. او فرزند پرویز ورجاوندِ ایران بود و دلش یکپارچه نه تنها برای ایران و ایرانیان بلکه برای مردمان جهان ایرانی می‌تپید؛ چراکه عشق به ایران و جهان ایرانی در دل او خیمه زده بود.
دکتر پرویز ورجاوند در ۱۳۱۳ در تهران به دنیا آمد. بعد از دوره دبستان و دبیرستان و دریافت ششم ریاضی، اقدام به گذراندن دوره عالی نقشه‌برداری در سازمان نقشه‌برداری نمود. سپس ششم ادبی را گرفته و دوره لیسانس باستان‌شناسی و فوق لیسانس علوم اجتماعی را در دانشگاه تهران طی کرده، با گرفتن بورس تحصیلی به کشور فرانسه عزیمت و دوره انستیتوی انسان‌شناسی را در دانشگاه پاریس و مدرسه عالی لوور گذرانید و توانست در سال ۱۳۴۲ در رشتۀ باستان‌شناسی با گرایش معماری ایران در دورۀ تاریخی از دانشگاه سوربُن فرانسه مدرک دکتری اخد نماید. رساله دکترای ایشان درباره معماری دوره هخامنشی و هم‌سنجی آن با یونان و مصر بود. دکتر ورجاوند در سال ۴۳ استادیار دانشگاه تهران شد. سپس به درخواست دکتر خانلری رئیس پژوهشکده فرهنگ ایران و بعد در بررسی‌های باستان‌شناسی و کاوش‌های محوطه‌هایی چون هفت‌تپه و تخت سلیمان شرکت کرد. از سال ۵۱ کاوش‌های رصدخانه مراغه را شروع کرد که تا ۱۳۵۶ ادامه داشت. دکتر ورجاوند در سال ۴۸ مجله باستان‌شناسی و هنر ایران را منتشر کرد و در ۱۵ دی ۱۳۶۲ با درجه استادی از دانشگاه تهران بازنشسته شد. او پس از انقلاب برای مدت کوتاهی مسئولیت وزارت فرهنگ و هنر را پذیرفت و در همین مدت کوتاه اقدامات خطیری را برای فرهنگ ایران به انجام رساند و توانست جلوی بسیاری از حفاریهای غیرمجاز را بگیرد.
از کتاب‌های ورجاوند می‌توان به سرزمین قزوین (سابقه تاریخی و آثار باستانی و بناهای تاریخی قزوین)، کتاب میراث تمدنی ایران، کتاب کاوش رصدخانه و نگاهی به پیشینه دانش ستاره‌شناسی در ایران و کتاب ایران و قفقاز، سبک‌شناسی هنر و معماری در سرزمین‌های اسلامی (ترجمه) و صدها مقاله اشاره کرد. او مداخل بسیاری برای دایرةالعمارف‌هایی همچون دایرةالعمارف تشیع، اطلس ایران و دیگر کتاب‌های مرجع را نوشته است.
دکتر ورجاوند پیشرفت و توسعۀ ایران را بر بنیاد هویت و میراث فرهنگی ایران و تکیه بر خویشتن خویش می‌دانست؛ چراکه از دید او میراث فرهنگی یک ملت، نشانه‌هایی از تاریخ یک فرهنگ و یک ملت به شمار می‌روند که روح آن ملت در وجود آنها جنبۀ ابدیت و نوینی به خود می‌گیرد.
ایران ورجاوند، ایران امروزی نیست؛ ایران ورجاوند فرای مرزهای سیاسی ایران امروزی است. ایران ورجاوند از فرارودان است تا میان‌رودان؛ از آبخاز است تا سرباز. ایران ورجاوند شامل بلخ و بدخشان و باکو و بخارا و بامیان و ختن و خجند و سیردریا و آمودریا و سُغد و سمرقند و سمنگان و … است. ورجاوند بوی جوی مولیان را همواره می‌شنید و دیده بود که هنوز سیه‌چشمان کشمیری و ترکان سمرقندی به شعر حافظ شیراز خوش می‌نازند و می‌رقصند. او خوانده بود که در درازنای تاریخ، مردمان ایران‌زمین با شعر حافظ و شاخ نباتش تفألی زده‌اند و سالی نو کرده‌اند، با خسرو و شیرین نظامی عاشقانه‌هایشان را مرور کرده‌اند. با دلاوری آرش و گرشاسب و کاوه و رستم و گُردآفرید و گوان پیلتن شاهنامه، سینه‌ای سپر کرده‌اند، با مرگ سهراب و سیاوش گریسته‌اند و با طنزهای عبید زاکانی خندیده‌اند. آری ما مردمان ایران‌زمین با همدیگر خندیده‌ایم و با یکدیگر گریسته‌ایم و درفش سرفراز کاویانمان را برافراشته‌ایم.
فهرست مطالب کتاب:
سرآغاز:
به یاد پرویز ورجاوند/ ادیب برومند
یادی از مردی که زود از میان ما پر کشید/ محمود موسوی
فرزند پرویز و ورجاوند ایران/ شاهین آریامنش
زندگی‌نامه و کارنامۀ استاد پرویز ورجاوند
گزیده‌ای از تصویرهای زنده‌یاد دکتر پرویز ورجاوند
گزیده‌ای از حکم‌ها و نامه‌های دریافتی زنده‌یاد دکتر پرویز ورجاوند
مقاله‌ها:
درآمدی بر مبانی نظری باستان‌شناسی آیین ـ دین/ حکمت الله ملاصالحی
پیدایش انسان مدرن، انقلاب پارینه‌سنگی نوین و جایگاه فلات ایران/ الهام قصیدیان
سازمان تولید سفال در دوره‌های نوسنگی و مس‌سنگی در دشت تهران/ حمیدرضا ولی‌پور
واکاوی عصر آهن دشت تهران بر اساس داده‌های باستان‌شناسی تپه پردیس/ حسن فاضلی نشلی، بایرام آقالاری
یک خاک‌سپاری ویژه در تپه قلایه‌چی بوکان/ احسان (اسماعیل) یغمایی
نام و نشان واپسین شهریار مادان: استواگس/ ایشتوویگو/ ارشتی‌وَئیگَ/ مهرداد ملکزاده
مُردخای از دیدگاه تورات، زبان‌شناسی و باستان‌شناسی/ کامیار عبدی
نخستین نشانه‌ها از وجود یک ساختار شهری منظم و مدفون در پیرامون تخت جمشید/ بابک امین پور
سکه‌های شاهان پارس در موزۀ ملک و ابهام‌های موجود/ مصطفی ده‌پهلوان، فاطمه رازی‌پور
کشف گنجینه‌ای کوچک از سکه‌های اشکانی در نهاوند/ مهدی رهبر
بررسی پیکرۀ منسوب به قلعۀ کُهزاد ویزن‌یار/ علی هژبری
زیارتگاه‌های زرتشتیان در استان یزد/ رضا مهرآفرین، ملکه حیدری
کتایون، یک نام در دو کتاب/ زهره زرشناس
فردوسی شاعری حماسه‌ساز، سخنوری واژه‌پرداز/ پوراندخت برومند
نخستین برخورد «مدرنیتۀ» غربی با نظام آموزش و پرورش ایران/ ناصر تکمیل‌همایون
بررسی معماری و آرایه‌های معماری دورۀ قاجار، نمونۀ موردی: عمارت ملالطف‌الله شیخ الاسلام شهر سنندج/ محمدابراهیم زارعی
سکونت‌گاه‌های دورۀ قاجار و پهلوی در تنگ بلاغی؛ فارس/ محمدتقی عطائی
ملی شدن نفت و تأثیر آن بر مؤسسه‌های خیریۀ رفاهی ـ بهداشتی ایران/ الهام ملکزاده
ورجاوند، فرزند راستین ایران‌زمین/ داوود هرمیداس باوند
از آرکادی نسترویچ هانیبال تا علی هانیبال؛ نگاهی دوباره به وضعیت علوم انسانی در ایران/ سیدجواد میری
ثبت دیدگاه