محمود فاضلی بیرجندی: تازگی کتابی چاپ شده با عنوان «تهمتن نامه» و مشتمل است بر سه منظومه. نخستین با همین عنوان مذکور. آن دو دیگر عنوان «زال و مقاتل دیو» و «کوه دماوند» دارد.

مصحح، این سه منظومه را مربوط به دوره صفوی دانسته است.
در باره رستمی که در «تهمتن نامه» دیدم باید بگویم که او پهلوانی صفوی است. رستم شاهنامه با آن همه فضیلت ها، در تهمتن نامه فقط مردی زورمند است؛ عاری از شایستگی که شاید بتوان او را در معرکه های پهلوانان کنار خیابان دید. محیط سترون فرهنگی و اجتماعی صفوی در تهمتن نامه هویداست و از این بابت باید گفت که این منظومه لابد مربوط به برهه متاخر دوره صفوی بوده که آثار صفوی گری، خوب در فکر شاعر رسوب کرده است.

من این کتاب را با شوقی که به مطالعه بیشتر در باره شاهنامه و جهان نگری فردوسی دارم خریدم و خواندم. اما تهمتنی که در این جا یافتم جز زور چیزی ندارد. وقتی ایرانیگری خشکیده باشد راه و رسم پهلوانی هم به زورمندی محدود می شود. رستم صفویان، رستمی نیست که دل و جان ایرانی ما را شاداب کند.

آن دو منظومه دیگر در این کتاب هم داستان هایی از زورمندی است، که در محیط های تخیلی روایت شده و مثلا «امیرارسلان نامدار» را تداعی می کند. حتی منظومه «کوه دماوند» هم که سروده «دماوندیه» استاد محمدتقی بهار را در نظرم آورد جان و جهان دماوندیه را ندارد.

آنچه می ماند دریغی است بر فکر و کلامی چندان فقیر که نتوانسته گامی از ستایش و والایش زور بدنی فراتر نهد.