تاکنون تپه گردی گوران اولین تپه ای در جنوب دریاچه ارومیه بوده که در آن لایه مفرغ قدیم (یانیق) شناسایی شده است و این در حالی هست که برخی پژوهشگران بر اساس یافته‌های باستانی، شمال دریاچه ارومیه را حوزه فرهنگ یانیق و جنوب آنرا در گسترۀفرهنگ اروک معرفی کرده‌اند.

به گزارش ایران ورجاوند به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، آزیتا میرزایی سرپرست هیئت کاوش لایه نگاری محوطه گردی گوران این مطلب را امروز «دوشنبه » در نشست مجازی باستان شناسی که به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد مطرح کرد و افزود:تپه گردی گوران در شرق شهرستان  پیرانشهردر استان آذربایجان غربی و در حوضۀ آبریز رودخانه زاب کوچک واقع شده است.
او افزود:در کاوش فصل اول تپه در کل ۵۷۵ سانتی‎متر از نقطۀ BM   تا خاک بکر کاوش شد که این حجم خاکبرداری ۴۳۰ سانتی متر آن متعلق به نهشته‌های باستانی حاصل از فعل و انفعالات انسانی بود که معرف یک توالی فرهنگی از مفرغ قدیم تا دورۀ اسلامی است.
این باستان شناس اظهار داشت : بر اساس توالی گاهنگاری بدون وقفه می‎توان اینگونه نتیجه گیری کرد که این تپه که در حوضۀ رود زاب کوچک قرار دارد وبه دلیل دارا بودن شرایط و پتانسیل بالای زیست محیطی همیشه بعنوان یک گزینه مناسب، انتخاب جوامع بشری جهت استقرار در طول تاریخ بوده است.
وی گفت: توالی گاهنگاری یکی از دلایل اهمیت این تپه است و گرچه تسطیح و ساخت سازه‌های لایه‌های جدیدتر همراه با پیت‌ها، منجر به تخریب بخشی از این نهشته‎های باستانی و آشفتگی لایه‌های فرهنگی شده اما همچنان بقایای معماری و یافته‎ها به اندازۀ کافی معرف دوره‌های استقراری تپه هستند.
میرزایی با بیان اینکه این توالی استقراری می‌تواند پاسخ به برخی ابهامات مانند وارداتی یا بومی بودن فرهنگ‌ها، یکجانشینی یا کوچرو بودن جوامع دوران مفرغ (میانی و جدید)  و آهن باشد اظهارداشت :تااکنون تپه گردی گوران اولین تپه ای در جنوب دریاچه ارومیه بوده که در آن لایه مفرغ قدیم (یانیق) شناسایی شده است و این در حالی هست که برخی پژوهشگران بر اساس یافته‌های باستانی، شمال دریاچه ارومیه را حوزه فرهنگ یانیق و جنوب آنرا در گسترۀفرهنگ اروک معرفی کرده‌اند.
سرپرست هیئت باستان شناسی خاطرنشان کرد :  بر اساس چشم‌انداز منطقه، بطور کلی دشت پیرانشهر و بطور خاص تپه گردی‎گوران در بستر جغرافیایی قرار گرفته که علاوه بر قابلیت‌های زیست محیطی در مسیر ارتباطی شمال به جنوب و بالعکس در غرب زاگرس بوده از سوی دیگر با فرهنگ‌های شمال بین‌النهرین نیز همجواری بوده است.
او در پایان اظهار داشت : بنابراین این منطقه  در طول هزاره‌ها همواره محل تلاقی فرهنگ‌ها بوده است، پس خط کشی جغرافیایی برای فرهنگ‌ها در این منطقه خصوصا با توجه به حجم کم کاوش‌های باستان‎شناختی زود هنگام باشد و حتما انجام کاوش های گسترده در این منطقه می تواند پاسخگوی پرسش‌های متعددی هم در دوره پیش از تاریخ و هم دوره تاریخی منطقه باشد.
گاهنگاری تطبیقی مناطق زاگرس مرکزی
حنان بحرانی پور در ادامه این نشست به بیان گوشه ای از پروژه «گاهنگاری تطبیقی مناطق زاگرس مرکزی در هزاره  پنجم ق.م بر اساس سفال های به دست آمده از کاوش های محوطه  نادعلی بیگ سنقر کرمانشاه» پرداخت و گفت :
فرهنگ دالما، گستره ترین فرهنگ پیش از تاریخ در زاگرس مرکزی و شمالی است که همچون بسیاری از فرهنگ های پیش ازتاریخ، بیش از هر چیز، با مجموعه  سفالی آن شناخته می شود.
او با بیان اینکه برای اولین بار سنت سفالی دالما پس از شناسایی و معرفی آن از خود تپه-دالما، در تپه B سه گابی و گودین تعیین هویت و شاخصه های آن معرفی شد افزود: اصلی ترین ویژگی این سنت سفالی، یک دستی چشمگیر آن در منطقه  زاگرس است.
به گفته این باستان شناس ، شواهد باستان شناختی گویای آن است که این یک دستی در سنت سفال دالمایی، نشانگر ارتباط فرهنگیِ محسوسی بین ساکنان دشت های میان کوهی زاگرس مرکزی و زاگرس شمالی طی هزاره  پنجم ق‌م است.
بحرانی پور افزود: طی دو دهه  اخیر با پژوهش های میدانی در نواحی زاگرس مرکزی و جنوب دریاچه  ارومیه شواهدی بیشتری از این فرهنگ یا سنت سفالی آشکار شده که از میان می توان به کاوش گستره  محوطه  نادعلی بیگِ سنقر اشاره کرد؛ این محوطه در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی شهر سنقر، ۹۴ کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه و در دشت میان کوهی سنقر واقع شده است.
او اظهار داشت : هدف اصلی از کاوش محوطه  تک دوره ایِ نادعلی بیگ در قالب برنامه هایِ نجات-بخشی، علاوه بر به دست آوردن حداکثر اطلاعات، تاریخ گذاری نسبی و مطلق مجموعه  مواد فرهنگی و تعیین جایگاه گاه شناسی مطلقِ آن در بستر منطقه ای بود  به همین منظور طی دو فصل در سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ سه ترانشه و دو گمانه در بخش های  مختلف محوطه ایجاد شد.
این باستان شناس با بیان این که این محوطه، استقراری تقریباً تک دوره ای مربوط به نیمه  نخست هزاره  پنجم، یعنی دوره  دالما است تصریح کرد : آن چه در این ارائه بحث شد گاهنگاری تطبیقی مجموعه سفال به دست آمده از کاوش محوطه نادعلی بیگ و مقایسه  آنها با محوطه های معیارِ سنت دالمایی یعنی دالماتپه، گودین و سه گابی B است،  سپس به تحلیل و مقایسات این مجموعه سفال با دیگر محوطه های دالمایی که در دو دهه  اخیر کاوش شده اند، پرداختیم و  سه زیر حوزه  فرهنگی برای این سنت سفالی تعریف شد یعنی جنوب دریاچه  ارومیه، کنگاور یا شرق زاگرس مرکزی و ماهیدشت یا غرب زاگرس مرکزی.
او افزود: بر اساس این سه زیر حوزه  فرهنگی، مجموعه  سفال نادعلی بیگ با داشتن هفت گونه  سفالی با توالی گودین/سه گابی (کنگاور) یا «گودین X» همخوانی و مطابقت دارد تا سایر زیرحوزه ها. مجموعه  سفالی نادعلی بیگ از نظر گونه های سفالی عبارتنداز: ۱٫ سفال ساده؛ ۲٫ سفال منقوش تک رنگ؛ ۳٫ سفال با تزیین فشرده؛ ۴٫ سفال منقوش دورنگ؛ ۵٫ سفال رگه دار؛ ۶٫ سفال منقوش نخودی؛ ۷٫ سفال دالما ـ عبید.
بررسی باستان شناسی سایت  میراث جهانی دره شام
ثریا افشاری نیز در ادامه این نشست با اشاره به  برنامه  بررسی باستان شناسی سایت میراث جهانی دره شام که در حاشیه رود ارس با موافقت پژوهشکده باستان شناسی با مجوز پژوهشگاه  و با هدف کشف و شناسایی محوطه های دوره ایلخانی و همچنین درک و تحلیل الگوهای استقراری و  بهره برداری از محیط زیست و ارزیابی وضعیت دره های منطقه شمال غرب در دوره مذکور انجام شده است گفت : موقعیت سوق الجیشی و ژئوپولتیکی این منطقه با حوزه های پیرامونی خود چون قفقاز، ترکیه و آسیای مرکزی و نیز موقعیت ژئواکونومیکی آن به عنوان دهلیز کریدورهای ارتباطی سبب شده که از دوران پیش از تاریخ تا دوره های متأخر فرهنگ های متعددی در این محدوده ایجاد گردند.
این باستان شناس افزود: به عبارت دیگر، عمده-ترین عامل در روند شکل گیری این استقرارهای کهن قرار گیری در مسیر راه های تجاری، ارتباطات آسان درون منطقه ای و برون منطقه ای بویژه در دوره ایلخانان مغول است که در روند تکاملی فرهنگ های دره  شام نقش به سزایی داشته است.