سامران آسیابانی: مهاجرتهای باستانی به چه شكل بوده اند و چقدر روی طبیعتی كه امروز میبینیم تاثیر داشته اند؟ جواب این سوال مشكل اكنون با تلاش محققان اروپایی و بریتانیایی بدست آمده و جالب اینكه با چیزی كه در این باره فكر میكردیم خیلی تفاوت دارد.
در انتهای آخرین عصر یخبندان انسانها تدریجا به اروپا سرازیر شدند ، آنها با تراكم كم در كل اروپا پخش شدند و بومیان شكارچی-گردآورنده اروپا را شكل دادند. بعد از آن قاره اروپا میدان دو مهاجرت بزرگ انسانی بوده است؛ اولین مهاجرت عظیم حركت جوامع كشاورز آناتولی بسمت شمال-غرب در دوره نوسنگی و حركت دوم مربوط به مردمان جلگه یامنایا به سمت غرب بوده كه در عصر برنز اتفاق افتاده است.
برای مدت زیادی تصور بر این بود كه جوامع دوره نوسنگی مسوول تغییرات انقلابی در فعالیتهای كشاورزی بوده اند. اما در تحقیقی گسترده كه بریتانیایی ها و محققان اروپایی بتازگی انجام داده اند مشخص شد كه نه تنها این تغییر عظیم در دوره نوسنگی اتفاق نیفتاده بلكه هزاران سال بعد و در عصر برنز بود كه فعالیتهای انسانی باعث تغییر چشمگیر طبیعت اروپا شد!
هدف محققان پیدا كردن رابطه میزان تغییر پوشش گیاهی در طول زمان كه از مهاجرت ناشی شده با تغییر در بافت جمعیتی بود. با استفاده از دی-ان-ای باستانی بهمراه روشهای زمین-آماری این محققان موفق شدند نقشه هایی دقیق از مهاجرت جوامع باستانی تهیه كنند. اهمیت بالای این نقشه ها در این است كه نشان میدهد چگونه مهاجرت در طول زمان در یك پهنه جغرافیایی گسترش می یابد. یافته های این تحقیق حاكی از این است كه تبار كشاورزان نوسنگی [مهاجرت اول] در دو شاخه پیشروی كرده اند. این یافته ها با گستردگی فرهنگ كشاورزی كه از تاریخ گذاری رادیوكربن۱۴ در سایتهای باستانی بدست آمده همخوانی دارد. با این حال مهاجرت كشاورزان دوره نوسنگی باعث تغییر چشمگیری در پوشش گیاهی قاره اروپا نشده است.
در تقابل با آن ، مهاجرت مردمان یامنایا [مهاجرت دوم كه حداقل دوبرابر سریعتر از حركت كشاورزان نوسنگی بوده] با كاهش جنگلهای درختان پهن برگ و افزایش مراتع و چمنزارهای طبیعی در اروپا و كاهش جمعیت بومی شكارچی-گرداورنده همزمان است. دلایل زیادی برای سرعت زیاد پیشروی یامنایاها وجود دارد؛ برای مثال استفاده یامنایاها از اسب برای مسافرتهای طولانی یكی از این دلایل است. احتمال دیگر هم این است كه قبل از ورود آنها به قاره زمین بخاطر فعالیت كشاورزان نوسنگی هموار شده باشد و موانع كمتر در مسیر باعث سرعت بیشتر شده باشد.
محققان در این مقاله نشان میدهند كه تركیب اطلاعات ژنوم های باستانی با مجموعه داده های باستانسنجی در یك چارچوب آماری زمانی و فضایی بسیار سودمند است. با استفاده از این روش نوین محققان درنظر دارند روی جابجایی های جوامع باستانی مطالعه كنند و تاثیر این جابجایی ها را در پوشش گیاهی و جانوری نقاط دیگر نشان دهند.
ثبت دیدگاه