به گزارش ایران ورجاوند به نقل از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، نعمت الله سراقی دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان که امروز «سه شنبه » در نخستین نشست تخصصی گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران سخن می گفت،  به ارایه مختصری از کاوش در عرصه زیر گذر شوش پرداخت و اظهار داشت : :شوش ( شوشان ) یکی از مهمترین مراکز تمدنی در حوزه فرهنگی جنوب غربی ایران و وسعت آن نزدیک ۴۰۰ هکتار است.
او گفت : هیات کاوش در زیر گذر عرصه ملی محوطه ثبت جهانی شوش با علم این که در این محدوده آثار و مواد فرهنگی وجود دارد و برای اثبات ادعای خود برای تنویر افکار عمومی و مسئولین شهر شوش کارگاه هایی در فواصل مختلف پیرامون کانال ایجاد شده توسط بیل مکانیکی شهرداری شوش بسنده کرد .
وی افزود: هرچند می توان گفت جدای از مواد فرهنگی ( سفال ، شیشه ، آجر ، سرباره و استخوان) موجود در خاک ناشی از گودبرداری بیل های مکانیکی شهرداری شوش ، در بررسی کارشناسان اعزامی به محل ، آثار و مواد فرهنگی در برش کانال به وضوح قابل مشاهده بود.
به گفته این باستان شناس ، آثار فرهنگی غیر قابل انکار به دست آمده از کاوش محدوده مورد پژوهش نشان می دهد محدوده مورد پژوهش ادامه شهر صنعتگران بوده که در دوره تاریخی به عنوان یک مرکز صنعتی و در دوره اسلامی طبق آثار و شواهد به دست آمده به عنوان گورستان مورد استفاده قرار گرفته است.
سراقی در ادامه تصریح کرد :باتوجه به آثار ، شواهد و مدارک غیر قابل انکار به دست آمده از کاوش می توان گفت که محدوده پیشنهادی برای احداث زیر گذر بخشی از محوطه جهانی شوش (درون عرصه ملی شوش) محسوب می شود و شایسته است مسئولین شهر شوش به میراث کهن خود احترام گذاشته و در حفظ آن بکوشند و راه های جایگزین دیگری برای حل مشکلات بیابند. 

کاوش های باستان شناسی در محوطه چگاسفلی
در ادامه عباس مقدم  عضو هیئت علمی پژوهشگاه و سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی در نیایشگاهِ تل‌چگاسفلی با اشاره به برنامه‌های میدانی پروژه پیش‌ازتاریخی زهره به ارائه مختصری از فصل سوم کاوش در چگاسفلی پرداخت.
او با بیان اینکه کاوش‌های محدود هیئت در کارگاه «ج» بخشی از یک نیایشگاه، متعلق به اواخر هزارة پنچم پیش از میلاد را عیان ساخته افزود : به دلیل محدودیت گسترة کاوش، هنوز تمامی اجزاء این نیایشگاه به خوبی دانسته نیست، اما براساس کاوش‌های صورت گرفته در فصل سوم، بخش‌هایی از یک نیایشگاه شامل یک بنای یادمانی (شامل فیچر های ۱ تا ۵) که از مصالح سنگ لاشه و اجر ساخته شده و یک سکوی خشتی‌چینه‌ای که تمامی هدایا را در خود دارد.
این باستان شناس افزود:هنوز به دلیل محدودیت گسترة کاوش نمی‌توانیم به درستی ارتباط زمانی بین بنای یادمانی و سکوی خشتی‌چینه‌ای را مشخص سازیم اما، بسیار محتمل است که این دو واحد هم زمان باشند یا شاید پس از انجام تشریفات مذهبی (قربانی و اهدای هدایا) بنای یادمانی ساخته شده باشد. 

گورستانی از هزارۀ دوم و اوایل هزارۀ نخست پیش از میلاد
درادامه این نشست جواد حسین زاده ساداتی عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه کاشان به ارایه بخشی از مراحل کاوش فصل سوم محوطۀ اِستَرک-جوشقان (گورستانی از هزارۀ دوم و اوایل هزارۀ نخست پیش از میلاد) پرداخت و گفت :بر اساس تحلیل های مقدماتی که تا کنون از سه فصل نخست کاوش در محوطه به دست آمده، محوطۀ استرک-جوشقان و یافته های آن می تواند نقشی کلیدی در روشن تر شدن وضعیت جوامع انسانی ساکن در منطقۀ مرکزی ایران در طی هزارۀ دوم و اوایل هزارۀ نخست پیش از میلاد بازی کند.
وی اظهار داشت :نکتۀ نخست آنکه بر اساس تاریخگذاری های رادیوکربن، محوطه از حدود ۲۰۰۰ پیش از میلاد (دو نمونه از گور سنگ چنینی بخش غربی محوطه که حاوی بقایای آتش سپاری بوده و در فصل نخست کاوش شد) تا ۹۰۰ پیش از میلاد (دو نمونه از گورهای کارگاه C در بخش شرقی پشتۀ اصلی) مورد استفاده بوده است .
حسین زاده ساداتی افزود : نکتۀ دیگر آنکه شواهد باستان شناختی محوطه (از جمله آتش سپاری، آیین و آداب تدفین های معمولی، شکل و معماری گورهای چکمه ای، هدیۀ بخشی از سر و دست و پای بزسانان و همچنین سنت سفالی) نشان از روابط فرهنگی یا تاثیرپذیری آن از فرهنگ های مناطق شمال شرقی ایران دارد که جزییات آن در انتشارات دیگر خواهد آمد.

کاوش باستان شناسی  در محوطه تاریخی قلعه دختر بازه هور و عباس آباد
فصل چهارم  گمانه زنی و کاوش باستان شناسی  در محوطه تاریخی قلعه دختر بازه هور و عباس آباد(روستای رباط سفید- شهرستان مشهد- استان خراسان رضوی) نیز در ادامه توسط  میثم لباف خانیکی از گروه باستان شناسی دانشگاه تهران و سرپرست هیأت باستان شناسی این محوطه تشریح شد.
این باستان شناس گفت : آنچه در نتیجه کاوش باستان شناسی فصل دوم برنامۀ پنجسالۀ مطالعات باستان شناسی محوطۀ تاریخی بازه هور، در قلعه دختر یافت شد نشان از وجود مجموعۀ معماری مهمی دارد که یقیناً از فضاهای متعدد تشکیل یافته و هر فضای معماری کارکردی مشخص داشته اند.
او افزود:بررسی و گمانه زنی در محوطۀ عباس آباد نیز نشان داد که مرکز جمعیتی پس از ترک محوطۀ بازه هور در حدود قرن سوم هجری به محلی در حوالی گمانۀ اول عباس آباد و در دوره های بعد، استقرار از این نقطه به سوی غرب انتقال یافته و در دورۀ تیموری و صفوی به محل فعلی روستای رباط سفید رسیده است.
گفتنی است ، نشست های تخصصی هفدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران امروز در حال برگزاری است و فردا ادامه دارد .

احیا دوباره  دژ الموت بعد از اسماعیلیه
سرپرست چهاردهمین کاوش دژ الموت قزوین  در دومین نشست تخصصی هفدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران تصریح کرد: نتیجه کاوش ها این بود که نویافته های ارزشمندی درباره بریاخاستن دوباره اسماعیلیه پس ازیورش هلاکوخان مغول و ایجاد نودولت درالموت ؛ تاریخ زیست ومعماری دژ الموت را تغییر داد و اصلاح کرد.
حمیده چوبک در خصوص چهاردهمین فصل کاوش دژالموت(قزوین) گفت: کارگاه های کاوش درسه بخش قلعه پائین ، قلعه بالا  وبخش گورستان اشکفت در عرصه شمال غربی دژ حسن صباح در این فصل کاوش شدند که یافته های کاوش های باستان شناسی تدقیق داده های تاریخی در این حوزه بود.
وی ادامه داد: بسیاری از یافته ها ی کاوشهای باستانشناسی دردژ الموت با داده ها و اسناد و نوشته هاورویدادهای تاریخی منطبق است  و درچهاردهمین فصل کاوش دژ الموت که همراه باحفاظت ومرمت معماری دژ  صورت گرفت، نویافته های ارزشمندی درباره بریاخاستن دوباره اسماعیلیه پس ازیورش هلاکوخان مغول و ایجاد نودولت درالموت ؛ تاریخ زیست ومعماری دژ الموت را تغییر داد واصلاح کرد.
چویک با اشاره به اینکه یکی از این نو یافته ها  تکه کاشی زرین فام باتاریخ ۶۷۸ ه.ق مربوط به دوره حضور نودولت اسماعیلیه در قلعه حسن صباح وبازسازی بناهای فاخر دراین دوره است افزود:مطمئنا نتیجه تداوم کاوش در دژ الموت، نویافته ها، داده های نو و تولیددانش باستان شناسی وتاریخ خواهد بود .

 فصل هفدهم کاوش ها در شهر سوخته
سیدمنصور سید سجادی سرپرست کاوشهای شهرسوخته دیگر سخنران این نشست برای حضار به تشریح فصل هفدهم کاوش ها در شهر سوخته پرداخت و گفت: هدف از کاوشهای منطقه شهری و بخش مسکونی شهرسوخته در فصل جاری بررسی روندهای فرهنگی ویژه دوره گذار از  دوره I به دوره II ،تلاش برای بازنگری دیدگاه های پیشین در ارتباط با  فازهای  فرهنگی در شهرسوخته ، بررسی ویژگیهای موثر بر شکل گیری فرهنگ شهرسوخته در هزاره سوم پیش از میلاد شامل بررسی تاثیر و تاثرات مختلف و برهمکنشهای فرهنگی در ارتباط با این محوطه از ابتدای شکل گیری اسکانگاه های  شهرسوخته در پهنه دشت سیستان و همچنین دستیابی به بخشی از اطلاعات و داده های فرهنگی به ویژه  ادوار و طبقات قدیمی تر از دوره شکل گیری فرهنگ سیستان در هزاره سوم پیش از میلاد که فقدان آنها در میان توالی فرهنگی شهرسوخته بوده است.
وی ادامه داد:پس از حدود ۱۶ سال کار کاوش در مناطق مسکونی شمالی و مرکزی از سال ۱۳۹۷ کار کاوش با هدف افزایش آگاهی از دوره های شکل گیری شهرسوخته در بخش مسکونی شرقی متمرکز شده که  هدف از انجام چنین کاوشهایی بیشتر همراه با لایه نگاری در بخشهای مختلف مسکونی شرقی است.
سرپرست کاوشهای شهرسوخته شناخت اولیه از وضع و چیدمان لایه ها و طبقات فرهنگی برای انتخاب مکانی جهت کاوش گسترده و پیگیر را نتیجه این فصل از کاوش ها در این محوطه باستانی دانست.

فصل نخست کاوش تپه گاران/غِران
همچنین محسن زینی وند دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران در دومین نشست تخصی هفدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران در خصوص پروژۀ باستان شناختی دشت دهلران، فصل نخست کاوش تپه گاران/غِران سخرانی کرده و گفت: ما به نهشته های دورۀ سلوکی/اوایل اشکانی در این منطقه دست پیدا کرده ایم ضمن اینکه یک گور خشتی از همین دوره در لایه ۵ شناسایی شد .
وی با بیان اینکه این تدفین به احتمال در پایان استقرار و ترک زیستگاه در این محل صورت گرفته است افزود: از عمق ۹۰- سانتیمتر تا عمق ۲۷۰- سانتیمتر که پایان کاوش در این فصل بود به ساختار خشتی برخورد شد که ضخامت جرزهای آن قطور و منسجم بود.
این باستان شناس افزود: به دلیل آشفتگی در شیب تپه و همچنین لایه های برجا و مطمئن در این بخش اظهار نظر در رابطه با دورۀ آن شتابزدگی محسوب می شود.
این دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران با بیان اینکه به دنبال ساختارهای خشتی و فرصتی که از طریق سنگرهای زمان جنگ ایران و عراق حفر شده بودند، فراهم شده و حجم تخریب از طریق کاوش را کمتر میکرد افزود: از نهشته ها و ساختارهای بخش های تحتانی تپۀ بلند نیز آگاهی می یافتیم. 
 در ادامه ،  محمد رضا رکنی، باستان شناس  پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اطلاعاتی در خصوص نقشه باستان شناسی ایران رویکردها و دستاوردها ارائه کرد و در این خصوص گفت: از سال ۱۳۸۶ گروه نقشه باستان‌شناسی بعد ۵۳ سال کار متمادی تصمیم به اجرای طرح نقشه باستان شناسی با استفاده از تکنولوژی به روز و کارآمد گرفت.
وی ادامه داد: لایه‌های اطلاعاتی مربوطه به باستان‌شناسی ایران و سایر علوم میان‌ رشته‌ای براساس نیاز بر روی نقشه باستان‌شناسی جانمایی می شوند و لایه‌های مربوط به محیط زیست ایران، منایع معدنی، زمین‌شناسی، اقلیم، مکان‌های سیاسی، تقسیمات کشوری و … نقشه پایه را شکل می دهند بنابراین در این  نقشه پایه انبوهی اطلاعات مکانی خواهیم داشت که می‌توان تئوری و فرضیات باستان‌شناسی را بر روی آن پیاده‌سازی کرد؛ این نقشه می‌تواند در سنجش فعالیت‌های عمرانی استفاده شود و پوشش آثار باستان‌شناسی ایران را با توجه به لایه‌های اطلاعاتی دیگر (الگوی استقرار) دارا باشد.
رکنی با اشاره به اینکه این نقشه دارای قابلیت سنجش، برنامه‌نویسی ، برنامه‌ریزی و بروز رسانی است و محدودیت بزرگنمایی (مقیاس) ندارد افزود: اطلاعات توصیفاتی هر اثر بر روی آن جانمایی شده و امکان ویرایش اطلاعات و ایجاد خروجی متناسب با برنامه‌های معرفی و آموزش را دارد.
وی اظهار داشت: اطلاعات نقشه‌باستان شناسی قابل ویرایش، سنجش و آنالیز است و هر اطلاعاتی اعمم از وکتور یا رستر می‌تواند در این قالب ویرایش شود  بنابراین با استفاده از سنجش از دور می‌توان  کروکی آثار، منحنی میزان زمینی و هوایی، ارتفاعات از سطح دریا یا از سطح زمین، شکل، مساحت، محیط، محدوده عرصه و حریم، داده‌های اطلاعاتی مانند زمین‌شناسی، خاکشناسی، آبشناسی، هیدرولوژی و … را بر روی آن مشخص کرد که در پایان هر کدام از این اطلاعات قابل ایجاد خروجی برای کتاب، بروشور، مقاله و … هستند.
رکنی با بیان اینکه اطلاعاتی که تا سال ۱۳۹۷ بر روی نقشه باستان‌شناسی ایران جانمایی شده ۱۰۲۶ اثر  و شامل نام اثر، نام بررسی کننده، ارتفاع از سطح دریا، دوره اثر و توضیحات مربوط به اثر است گفت: پیش از این شرح بسیاری از اطلاعات با برنامه‌های ناسازگار با زبان فارسی نوشته شده‌اند که ناخوانا بوده و تصحیح شده اند.
وی در ادامه در خصوص تکمیل شبکه‌های پوششی نقشه باستان‌شناسی گفت : در سال ۱۳۹۲ با برنامه‌ریزی در نقشه باستان‌شناسی تمام ایران به شبکه‌های ۱۰ در ۱۰ کیلومتر مربع براساس سیستم UTM شبکه‌بندی و هر شبکه براساس ترتیب عددی از  مختصات جغرافیایی نامگذاری شد.
این باستان شناس افزود: شماره هر اثر در هر شبکه با توجه به پیشوند آن و در هر محدوده از ۱۰۰ به نسبت فراوانی آثار یافت شده، مشخص می شود زیرا که بیشتر تراکم آثار در هر مربع تا پیش از این به ۸۳ اثر در شبکه پوششی بر می‌گردد و این نامگذاری مانند کدملی باستان شناسی اثر است که هم به مختصات جغرافیایی اثر اشاره دارد و هم برای هر اثر بصورت ویژه ثبت شده و هیچ آثاری کد مشترک نخواهند داشت.

  بررسی محوطه های پیرامون تل آجری
علیرضا عسکری چاوردی، عضو هیات علمی دانشگاه شیراز در پایان شرحی از بررسی محوطه های پیرامون تل آجری در بافت باستان شناسی آغاز هخامنشی در بخش فیروزی، پارسه استان فارس ارائه کرد و در این خصوص گفت: در نتیجه بررسی های میدانی این فصل تعداد ۵ محوطه باستانی فیروزی مستندنگاری شد و یافته های سطح الارضی بسیار جالب توجه اند زیرا در سطح تمام این محوطه ها بلوک های سنگی وابسته به سازه های معماری شکسته شده بدست آمد که عمده آنها دارای اثر تراش و کنده کاری بودند.
وی ادامه داد: در تمام این محوطه ها قطعه آجرهای ساده و یا لعابد داری بدست آمد که نشان می دهد مواد و مصالح معماری بکار رفته در بناهای فیروزی مشابه بهم و بخش اعظم بناها شبیه با دروازه تل آجری با آجر بنا شده اند.
عسکری چاوردی با اشاره به اینکه  احتمال دارد بناهایی همعصر در پردیس فیروزی با فاصله از یکدیگر بنا شده اند و ماهیت کارکرد آنها با هم مرتبط باشد افزود: چگونگی پراکنش این محوطه ها و شناخت تحلیل فضایی این بناها در محدوده دروازه تل آجری با تداوم بررسی سایر محوطه ها و شناخت بیشتر سازه های معماری آنها افق تازه ای در شناسایی بافت کهن شهر پارسه در آغاز دوره هخامنشی خواهد گشود.