هخامنشیان بر مبنای مدارک ایران شرقی کتابی است به قلم ویلم فاگل‌سانگ که در سال ۱۹۹۲ انتشارات بریل آن را منتشر کرده است و نسخۀ فارسی این کتاب را انتشارات فرزان روز با ترجمۀ خشایار بهاری در سال ۱۳۹۷ روانۀ بازار نشر ایران کرده است.

یکی از ایرادهای نسخۀ فارسی کتاب این است که خشایار بهاری مترجمِ این کتاب، فصل ششم و نیز کتابنامۀ کتاب را حذف کرده است. شاید بتوان حذف کتابنامه را نادیده گرفت که البته آن نیز قابل توجیه نیست، اما نمی‌توان از حذف یکی از فصل‌های مهم کتاب چشم پوشید. عنوانِ فصلِ ششمِ کتاب «شواهد باستان‌شناختی» است که حذف آن از نسخۀ فارسی آسیب جدی به کتاب وارد کرده است.

البته این نخستین بار نیست که خشایار بهاری با کتاب‌های از این دست چنین می‌کند و سطرها و بخش‌ها و فصل‌هایی از کتاب را بی‌خود و بی‌جهت حذف می‌کند. خشایار بهاری پیشتر نیز سطرهایی از کتاب هندواروپاییان: نقش اسب و چرخ در گسترش زبان‌های هندواروپایی نوشتۀ دیوید آنتونی را حذف کرده بود. او همچنین سپس‌تر کتاب زوال و فروپاشی ساسانیان نوشتۀ پروانه پورشریعتی را نصفه ترجمه کرده است.

خشایار بهاری اگر این کتاب‌ها را برای استفادۀ شخصی ترجمه می‌کرد، مختار بود هر جایی را که دوست دارد به فارسی برگرداند و هر کجایی که نمی‌پسندد به فارسی ترجمه نکند، اما هنگامی که بر آن است تا ترجمۀ این کتاب‌های علمی را منتشر و برای آنها آیین رونمایی برگزار کند و آنها را روانۀ بازار نشر کند تا فروخته شود، مسئول است تا کتاب را بی‌کم‌وکاست ترجمه کند.

انتشارات فرزان روز نام دکتر ژاله آموزگار، دکتر بدرالزمان قریب، دکتر شاهرخ رزمجو، دکتر اکتور شرِوُ و … را به‌عنوان مشاوران علمی این مجموعه در صفحه‌های آغازین کتاب‌های تاریخی‌اش نگاشته است و از اعتبار و جایگاه علمی این افراد بهره برده است، اما گمان نکنم ترجمۀ این کتاب‌هایِ پرُ از کاستی را همین مشاوران علمی تأیید کنند.

باید همگان را به خریدن و خواندن کتاب فراخواند، بااین‌حال پیشنهاد نمی‌کنیم کتاب‌هایی همچون کتاب هخامنشیان بر مبنای مدارک ایران شرقی را که خشایار بهاری با کاستی‌های فراوان به فارسی ترجمه می‌کند، بخرید و بخوانید.