شماری از فرهنگیان و هنرمندان هرات امروز (یکشنبه ۲۲سرطان/تیر) در یک نشست خبری از دولت افغانستان خواستند اجازه ندهد مینیاتور و خوشنویسی بدون حضور افغانستان به عنوان میراث کشورهای دیگر ثبت شود.
داود عرفان، مسئول دفتر مطالعات استراتژیک در هرات که میزبان این نشست خبری بود گفت ظاهرا قرار است این دو هنر به عنوان میراث فرهنگی ایران، ترکیه و چند کشور دیگر منطقه در فهرست میراث فرهنگی جهانی ثبت شوند و افغانستان به کلی نادیده گرفته شده است.
این در حالی است که تاریخ مینیاتور با نام کمال‌الدین بهزاد برجسته‌ترین تصویرگر این هنر در منطقه گره خورده است که متولد هرات بود و برخی از شاهکارهایش را در همین شهر خلق کرده است.
آقای عرفان گفت: “حالا بحث‌هایی هست که تا آخر تابستان امسال نگارگری یا مینیاتوری و خوشنویسی به نام کشورهایی غیر از افغانستان ثبت شود در حالی که ما از هرات بایسنغر را در خوشنویسی داریم از دوره تیموریان و نیز حسن خان شاملو را داریم که آثارشان در هرات وجود دارد و کیست که بهزاد مینیاتوریست شرق را نشناسد.”
آقای عرفان گفت این بحث‌ها از سال گذشته شروع شده و به تازگی باز در رسانه‌های ایران و ترکیه در این مورد خبرهایی منتشر شده است.
به گفته آقای عرفان، افغانستان ادعای مالکیت محض بر این میراث فرهنگی را ندارد اما این هنرها باید به عنوان میراث مشترک تمام کشورهایی ثبت شوند که در این زمینه تاریخ درخشان دارند.
در این نشست خبری توفیق رحمانی، نقاش و استاد دانشگاه هرات گفت: “مثل خورشید چه در تاریخ و چه در عصر حاضر واضح است که این دو هنر به افغانستان مربوط بوده است. هرات مهد تکامل و خاستگاه این دو هنر بوده است.”
آقای رحمانی با گلایه از دولتمردان افغان گفت که “کشورهای دیگر میلیون‌ها و میلیاردها دلار برای ثبت هویت فرهنگی خود سرمایه‌گذاری می‌کنند اما چرا دولتمردان ما که میراث‌دار این هنر سترگ هستیم این کار را نمی‌کنند؟”
او به کوشش‌های شاهرخ میرزا و نیز سلطان حسین بایقرا، دو فرمانروای عصر تیموریان اشاره کرد و گفت شاهکارهای مینیاتور و خطاطی در هرات آنقدر فراوان و برجسته است که در دو دوره متوالی به عنوان دو مکتب مستقل هنری در سطح منطقه شناخته شده است.
هرات در عصر شاهرخ میرزا پسر تیمور، کتابخانه و نیز “صورت خانه” بزرگی داشته است که در آن علاوه بر نگارگران هراتی، هنرمندانی هم به کار گماشته شدند که از دیگر شهرهای این حوزه تمدنی مثل اصفهان و تبریز و سمرقند دعوت و مشغول به کار شده بودند.
پس از شاهرخ میرزا، سلطان حسین بایقرا و وزیر نامدار او امیر علی‌شیر نوایی، هنرهایی چون نگارگری، خوشنویسی، صحافی و تذهیب را رشد و توسعه بی‌سابقه‌ای دادند.
جغرافیای افغانستان امروزی و مخصوصا غرب این کشور سهمی قابل‌ملاحظه در تولید علمی و فرهنگی منطقه داشته تا آنجا که از هرات به لقب نگین خراسان یاد کرده‌اند؛ لیکن در دهه‌ها و سالهای اخیر هر از گاهی اختلاف‌ها بر سر مالکیت میراث‌های فرهنگی تشدید می‌شوند.
فرهنگیان افغان معتقدند کشورهای دیگر سهم افغانستان را در این میراث مشترک فرهنگی نادیده می‌گیرند.
عبدالقادر رحیمی یکی از فرهنگیان هرات می‌گوید: “ما وارث چیزهای هستیم که از خراسان داشتیم و امروز باید در جغرافیای افغانستان آنها را داشته باشیم و به نام ما باشد. پس ما وارث چیزی هستیم که از یک فرهنگ بزرگ سهم گرفتیم. دولت ما باید از این ارزش‌ها حراست کند.”
هرات در عصر حاضر هم در زمینه مینیاتور و سبک‌های مختلف نقاشی و خوشنویسی در منطقه مطرح است و کارهای شماری از هنرمندان این ولایت بسیار برجسته توصیف می‌شود.
شماری از هنرمندان هراتی معتقدند ثبت این هنرها به نام میراث‌های هنری کشورهای دیگر بدون حضور افغانستان، می‌تواند به تاریخ هنری هرات صدمه بزند و روحیه هنرمندان معاصر را نیز متاثر کند.
ثبت دیدگاه