محمود فاضلی بیرجندی

امروز سالگرد کشته شدن نادرشاه افشار است. او زاده ۱۰۶۷ خورشیدی بود و در بامداد ۲۰ خرداد سال ۱۱۲۶ در قوچان کشته شد.
نادر شاه را اگر به بیرون راندن افغانها و عثمانیان و روسها، یا به تاسیس نخستین نیروی دریایی ایران بشناسیم، اگر او را فاتحی بشناسیم که به هند لشکر کشید، عمان و مسقط را منقاد ایران گرداند، ملک محمود سیستانی را سرکوب کرد که خیال تجزیه شرق ایران داشت، اگر او را بازپسین فاتح آسیا یا نابغه نظامی ایرانی بشناسیم؛ درست نشناخته ایم.

برای دیدار با نادرشاه باید از همه اینها گذشت که مبالغی رنگ خیال هم دارد.
می دانیم که نادر پس از کوششهای بسیار برای یکپارچگی ایران در نشست معروف دشت مغان در حضور بزرگانی از سراسر ایران پادشاه شد.

صفویان با ترویج شیعه گری آتش اختلافات را میان ایرانیان با ملل پیرامون افروختند. در مقابل، چند تن از افغانها هم با فتوای یکی عربستانی، کشتار شیعیان را مجاز شمردند.

نادر با آن که درس نخوانده بود از همه عالمان وقت برای مردم دلسوزتر بود. او در دشت مغان گفت که به شرط همکاری همه برای رفع اختلاف مذهبی حاضر به قبول پادشاهی است. این رای حاصل تامل در اوضاع آشفته ناشی از تندروی دینی و پیامدهای خطرناک آن برای مملکت و مردم ایران بود. وقتی بزرگان ایران این شرط را با مهر و امضا پذیرفتند، نادر هم پادشاهی را پذیرفت. در این باره در تواریخ نادری کم گفته شده است! . چندی بعد به نجف رفت و در جوار آرامگاه ابوحنیفه و امامعلی، بزرگان هر دو مذهب را گرد آورد تا بر حقانیت مذاهب شیعه و سنی صحه گذاشتند. از آن پس نه شیعه رافضی خوانده شد و نه جشن عمرکُشان برپا شد.
نادرشاه نه اندیشمند بود، نه فقیه، نه چون بعضی مدعیان امروزی از حقوق بشر و آزادیادیان چیزی میدانست. اما سخت بر آشتی مردم کوشید، که آن را راه پیشرفت کار مملکت شناخته بود.

اما دریغا که این رویه بر مدعیان گران آمد. چنان کردند که چندی بعد، چند سرباز، شاهی را کشتند که ممکن بود راه اعتلای ایران را باز کند.
امروز که ۲۷۳ سال از قتل حسرتبار نادرشاه میگذرد ارج والای مدارا، و درستی روش او در حکومتگری بیش از گذشته ثابت شده است.