اصطلاح‌شناسی علم بررسی مفاهیم و طبقه‌بندی نظام‌مند آن‌ها و ارتباط این مفاهیم با اصطلاحات مربوطه است. می‌توان گفت اصطلاح‌شناسی ابزاری کارآمد برای بررسی انبوه اصطلاحات گونۀ علمی زبان است. گونۀ علمی زبان که گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و غیرخودکار محسوب می‌شود در بستر زبان طبیعی آن‌ها شکل می‌گیرد و تفاوت‌ها و تمایزهایی در سطح واژگان، نحو، گفتمان و … با زبان طبیعی دارد.
تاریخ واژه‌گزینی علمی در ایران پس از اسلام پیوندی تنگاتنگ با دو دورۀ عمده در تاریخ علم این کشور دارد. در دورۀ اول (فاصلۀ قرون چهارم تا ششم) با گرایش دانشمندانی چون اخوینی، بیرونی و ابن‌سینا به فارسی‌نویسی کتب علمی، واژه‌گزینی فارسی تا حد زیادی به شکوفایی رسید. در دورۀ دوم تاریخ علمی ایران (از آغاز دارالفنون تا کنون) انجمنها و کارگروه‌های مختلف، در قالب‌های رسمی، نیمه‌رسمی و غیررسمی و بر حسب نیاز به واژه‌سازی پرداخته‌اند. با صدور فرمان رسمی مظفرالدین شاه قاجار مبنی بر تأسیس مجلس آکادمی در سال ۱۲۸۳ شمسی، واژه‌گزینی رسمی و برنامه‌ریزی شده در ایران پایه‌گذاری شد. بعدها سازمان‌های رسمی دیگر مانند
«فرهنگستان ایران» موسوم به فرهنگستان اول (۱۳۱۴ تا ۱۳۳۲)، «فرهنگستان زبان ایران» موسوم به فرهنگستان دوم (۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷) و «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» موسوم به فرهنگستان سوم (۱۳۶۹ تا کنون) همگی توسط دولت‌ها و برای سازمان‌دهی و نظم‌بخشی به زبان رسمی و علمی فارسی و واژه‌گزینی برنامه‌ریزی‌شده، شکل گرفتند.
با توجه به اهمیت دانش اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی، به‌ویژه برای مترجمان و ویراستاران، مرکز نشر دانشگاهی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی از چهارشنبه، دهم آذرماه ۱۴۰۰، وب‌نشست‌ها‌یی تخصصی برگزار می‌کنند که هشت هفته (هر چهارشنبه) ادامه خواهد داشت. سخنرانی‌های این وبنشستها در چهار بخش عمده برنامه‌ریزی شده‌اند: دربخش اول مبانی نظری اصطلاح‌شناسی و همچنین مکاتب و رویکردهای مختلف آن معرفی می‌شود؛ در بخش دوم به رابطۀ اصطلاح‌شناسی با برخی از شاخه‌های دیگر زبان‌شناسی مانند صرف و معنی‌شناسی پرداخته می‌شود؛ بخش سوم جنبه‌های شناختی و آموزشی اصطلاح‌شناسی را از نظر می‌گذراند؛ و بخش چهارم تاریخچۀ نسبتا مفصلی از فعالیت‌های مرتبط با برنامه‌ریزی زبان و واژه‌گزینی‌های رسمی، نیمه‌رسمی و غیررسمی در دورۀ دوم علمی در ایران است که بیشتر نتیجۀ جنبش‌های نوگرایانه و تجددخواهانه و نیز ورود علوم جدید اروپایی در اواسط دورۀ قاجار بوده است. در این بخش تلاش خواهد شد تا پیوستگی ساختاری و عملکردی نهادهای مختلف واژه‌گزینی در این دورۀ صد و هشتاد ساله بیان شود.
با وجود آن که مخاطبین این نشست‌ها غالبا مترجمان و ویراستاران متون علمی هستند، اما عموم علاقه‌مندان به اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. شرکت در این نشست‌ها رایگان است.
ثبت دیدگاه