سجاد علی‌بیگی: از طریق همکار گرامی آقای دکتر حجت دارابی مطلع شدم که متاسفانه پرفسور پِدر مُورتنسن باستان شناس مشهور دانمارکی روز پنج شنبه ۱۷ آذرماه در سن ۸۸ سالگی در شهر کُپنهاگ در گذشته است. پِدر مردی مهربان و دوست داشتنی بود و عمری را صرف مطالعات باستان شناسی در ایران، عراق، سوریه و اُردن کرد. وی با بررسی، گمانه زنی در برخی از غارهای دره هلیلان و کاوش های دقیق لایه های دورۀ نوسنگی تپه گوران الگوی استقراری جالبی را برای سکونتگاه های اواخر دوره فراپارینه سنگی و دورۀ نوسنگی زاگرس طرح کرد، که همچنان اساس مدل های نظری در بارۀ الگوهای سکونتی استقرارهای این دوران در کوهستان زاگرس است. بررسی های مثال زدنی وی در دره هلیلان سال هاست که به عنوان الگویی برای بررسی های میدانی در سرتاسر غرب آسیا مورد استفاده قرار می گیرند و بسیاری از باستان شناسان زبده معترفند که بررسی های هلیلان او نمونۀ کامل و علمی یک بررسی میدانی باستان شناسی است.
مورتنسن با انتشار مقالات متعدد از بررسی ها و گمانه زنی هلیلان و چاپ نتایج نهایی کاوش های لایه های دورۀ نوسنگی تپه گوران در سال ۲۰۱۴ دین خود را به باستان شناسی منطقه ادا کرد. از سرگیری پژوهش های باستان شناسی دورۀ نوسنگی در کرمانشاه و ایلام از سال ۱۳۹۵ در قالب پروژۀ «ردیابی تغییرات محیطی فرهنگی دورۀ نوسنگی حوزۀ رودخانه سیمره» در استان های کرمانشاه و ایلام مدیون پیگیری ها و تلاش های مورتنسن بود و با همکاری در بازنگری کاوش های گذشته، کمک بزرگی به پژوهش های تازه در این باره کرد. هر چند اجل مهلت نداد که شاهد انتشار نتایج کامل این کاوش ها باشد.
در آپارتمان قدیمی و با صفای پِدر و اینگه دمانت همسرش، صنایع دستی و یادگاری های کوچک و بزرگی از زمان کاوش های تپه گوران در دهه ۱۳۴۰ و بررسی های دره هلیلان در دهۀ ۱۳۵۰ خورشیدی وجود داشت که از مردم هلیلان و به ویژه عبدالحسین خان ابوقداره هدیه گرفته بود. هر چند صحبت کردن در خصوص این یادگاری ها و هدایا حسرت روزهای سپری شده دوران جوانی را در چشمان همسر مردم شناس پِدر زنده می کرد، اما پِدر همواره با خرسندی و لبخند از روزهای خوب کار در ایران یاد می کرد.
پِدر سالهای سال در موزۀ ملی کپنهاگ، دانشگاه آرهوس و دانشگاه کپنهاگ مشغول تحقیق و پژوهش بود و تا آخرین روزهای زندگی با برکت خود دست از تحقیق و پژوهش بر نداشت. فقدان چنین دانشمندان ایران دوستی برای ایرانِ عزیز ما و به ویژه باستان شناسی این مرز و بوم ضایعۀ بزرگی است. روحش شاد و یادش گرامی باد!
ثبت دیدگاه