گمانه‌زنی قلعه لمبسر الموت که در متون تاریخی به کلید قلاع گیلان ملقب است به منظور حفاظت و مرمت این اثر تاریخی انجام شد.

کامبیزکبیری سرپرست هیئت باستان‌شناسی ۳۰ آبان ۱۴۰۱ با اعلام این خبر گفت: دژ کهن و مشهور «لمبسر» با ارتفاع ۱۲۲۵ متر از سطح دریا، در سه کیلومتری شمال شرق شهر رازمیان مرکز بخش الموت غربی و در غرب دره عمیق رودخانه نینه‌رود (از شاخابه های شاهرود)، قرارگرفته است.

او با اشاره به اینکه قلعه لمبسر به عنوان نایب‌الحکومه و یا زمستان‌گاه قلعه الموت، با بیش از ۶ هکتار وسعت، بزرگترین دژ منطقه الموت به شمار می‌رود افزود: مسیر دسترسی به قلعه از طریق دو دروازه به ترتیب دروازه شمال شرقی با ارتفاع و شیب بسیار تند که قلعه را از هر تعرضی مصون می‌دارد و دروازه جنوب غربی همراه با اتاق نگهبانی و توقفگاهی به صورت چرخشی است.

این باستان‌شناس تصریح‌کرد: در دوره اسلامی و در زمان حکومت حسن صباح، ساکنین قلعه لمبسر دو قوم «رشاموج» و «لامسالار» بودند که پیشوای اسماعیلیان جمعی از فداییان را به همراه «کیا بزرگ امید رودباری» در سال ۴۸۹ هجری برای تسخیر آن فرستاد،کیا بزرگ بیست سال در قلعه لمبسر ساکن بود و پس از درگذشت حسن، جانشین و فرمانروای قلعه الموت شد.

کبیری گفت: در طی ۱۷۰ سال فرمانروایی اسماعیلیان در الموت، قلعه لمبسر که در متون تاریخی به «کلید قلاع گیلان» نیز ملقب است، جایگاه بسیار مهمی در منطقه البرز مرکزی داشته تا جایی که پس از سقوط قلعه الموت و فتح آن توسط هلاکوخان، یک و نیم سالی را در برابر محاصره و یورش مغولان پایداری کرد و عاقبت با شیوع بیماری وبا در میان ساکنان قلعه در سال ۶۵۵ هجری به تصرف تاتارها درآمد.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهارکرد: این قلعه برای نخستین بار در سال ۱۳۸۸ توسط حمیده چوبک مدیر پایگاه الموت، مورد کاوش باستان‌شناختی قرارگرفت که از نتایج آن می‌توان به شناسایی بنایی به صورت ردیفی از اتاقهای مستطیلی با کاربری انبار و سربازخانه و مقادیری از آثار منقول فرهنگی از دوره اسماعیلیان تا عصر سادات مرعشی و اوایل دوره صفوی اشاره کرد.

او افزود: از جمله یک قلعه فلزی کوچک از دوره اسماعیلیان موسوم به «قطب» که از اجزای آلت نجومی اسطرلاب است.

کبیری با اشاره به برج های دفاعی که از دیگر عناصر معماری لمبسر، هستند تصریح‌کرد: برج‌های مدور این قلعه با اینکه روی در خرابی دارند، اما کماکان تسلط و برتری خود را به دره های اطراف، جلگه جنوبی و زمین شیبدار قلعه حفظ کرده‌اند.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهارکرد: بر این اساس، هدف از کاوش‌های این فصل از قلعه لمبسر در ترانشه E31 ؛ شناسایی و خواناسازی برج آسیب دیده غربی، در جهت مطالعه ساختاری (کالبدی)، استحکام بخشی شالوده و به‌کارگیری مجدد سنگ‌های فرو غلتیده در مرمت بخشهای تخریب شده آن است.

او در پایان گفت: از جمله نتایج این فصل می‌توان به شناسایی یک دیوار خشتی با شالوده سنگی در پشت برج مدور مذکور همراه با کشف مقادیری سفال و کاشی از نوع سفال اسگرافیاتو و کاشیهای تک‌رنگ (فیروزه، آبی روشن، سفید و سیاه) مربوط به قرون میانی اسلامی، اشاره کرد.