به گزارش ایران ورجاوند، ژاک دوشنگیمن (Jacques Duchesne-Guillemin) در ۲۱ آوریل ۱۹۱۰ در ژوپیل از بخشهای لیژ بلژیک زاده شد. او هنگام جوانی به یادگیری زبان گرایش پیدا کرد و توانست زبانهای لاتین و یونانی را فرابگیرد. دوشنگیمن سپستر به مطالعۀ تطبیقی زبانهای کهن هندیاروپایی در دانشگاه لوون در بلژیک پرداخت و توانست دکتری خود را با رسالهای دربارۀ ترکیبات اوستا (Les composés de l’Avesta) در سال ۱۹۳۱ دریافت کند. رسالۀ ارزندۀ او سپستر در سال ۱۹۳۶ منتشر شد.
ژاک دوشنگیمن و همسرش مارسل دوشنگیمن
دوشنگیمن جوان با استفاده از راتبۀ تحصیلی به پاریس رفت و در آنجا از آنتوان میه (Antoine Meillet)، پژوهشگر برجستۀ پژوهشهای هندیاروپایی بسیار آموخت. همچنین از سیلوین لوی (Sylvain Lévy) و لویی رنو (Louis Renou) در سوربن، دانش عمیقی از سانسکریت به دست آورد. دوشنگیمن زبان ارمنی را نیز فرا گرفت و زباندانی خود را گسترش داد. او که از امیل بنونیست ایرانشناسِ نامی الهام گرفته بود به آموزش زبانهای ایرانی همچون فارسی باستان و فارسی میانه و سغدی پرداخت.
دوشنگیمن پس از بازگشت به بلژیک به دانشگاه لیژ رفت و در آنجا زیر سایۀ آگوست بریکس (Auguste Bricteux) به آموزش زبان فارسی و فارسی میانه پرداخت و دانش عربی خود را نیز بیشتر کرد. با درگذشت آگوست بریکس، دوشنگیمن در سال ۱۹۳۷ تدریس را آغاز کرد و در سال ۱۹۴۳ استاد شد. پژوهشهای او بر زبانهای هندیاروپایی همچون تُخاری و هیتی و یونانی و … متمرکز بود و در زمینۀ واژههای اوستایی ریشهشناسی گوناگونی ارائه کرد و مقالههای چندی دربارۀ فارسی باستان نگاشت.
دین ایران باستان (La religion de l’Iran ancien) یکی از آثار بسیار ارزشمند دوشنگیمن است که در سال ۱۹۶۲ منتشر شد که باوجود دگرگونیهای بسیار در زمینۀ مطالعات زرتشتی، هنوز هم از آثار ارزنده برای درآمدن به قلمرو دینپژوهی ایرانی به شمار میآید. این کتاب را رؤیا منجم به فارسی برگردانده است.
پژوهشهای ژرژ دومزیل در کتاب زایش فرشتگان (Naissance d’archanges) برای دوشنگیمن جالب بود. دومزیل در این کتاب تفسیری نو از امشاسپندان بیان کرد که براساس آن زرتشت آنان را براساس ایدئولوژی سهکارکردی هندیاروپایی بنیاد نهاده بود. دوشنگیمن سپستر در سال ۱۹۴۶ نقد مناسبی دربارۀ آن در Revue d’histoire des religions نگاشت.
اما یکی دیگر از کارهای ارزندۀ او ترجمۀ گاهان بود که در سال ۱۹۴۸ منتشر شد، چنانکه والتر برونو هنینگ آن را ستود و همسر هنینگ آن را با نام سرودههای زرتشت در سال ۱۹۵۲ به انگلیسی ترجمه کرد. فر (Le xᵛarƏnah) از دیگر مقالههای ارزشمند دوشنگیمن است، که به مطالعۀ این مفهوم ارزنده پرداخته است که نمادی از تقدس و پادشاهی است و از دید او، مفهومی است که در ایران پدید آمده چراکه این واژه در جستارهای هندی یافت نمیشود.
کتابهای اورمزد و اهریمن، کشاکشی دوگانه در دوران باستان در سال ۱۹۵۳، نمادها و ارزشها در آیین زرتشتی: بقا و تجدید آنها در سال ۱۹۶۶، نمادگرایی ایرانی در سال ۱۹۶۱، ایران و یونان در کوماگن در سال ۱۹۸۴، شماری از کتابهای اوست که به زبانهای انگلیسی و آلمانی و فرانسوی منتشر شده است. افزون بر این، دوشنگیمن از سال ۱۹۷۴ مدیر سلسله انتشارات Acta Iranica بود.
پژوهشهای ارزندۀ دوشنگیمن دربارۀ فرهنگ و تاریخ باستانی ایران از چشمها دور نماند چنانکه در سال ۱۳۵۲ خورشیدی دانشگاه تهران درجۀ دکتری افتخاری خود را به او اعطا کرد. سالها بعد نیز بهمناسبت صدمین زادروز او، در سال ۲۰۱۰، همایش گاهان در دانشگاه لیژ برگزار و مقالههای آن در شمارۀ ۵۴ Acta Iranica منتشر شد. دوشنگیمن سرانجام پس از سالیانی پژوهش دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران در ۸ فوریه ۲۰۱۲ در زادگاهش لیژ درگذشت.
ثبت دیدگاه