كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ (عنکبوت / ۵۷)

پس تو را هر لحظه مرگ و رجعتیست
مصطفی فرمود دنیا ساعتیست
(مثنوی معنوی، دفتر اول، ص۵۴ ).

خبر اندوهناک درگذشت دوست و همکار ارجمند آقای دکتر حسن طلائی، بار و فشار مصیبت و غم از کف دادن پی به پی و مرگ زودهنگام دوستان و همکاران گرانمایه را بر شانه جان ما سنگین تر و افزون تر و سهمگین تر کرد.
جامعه علمی و دانشگاهی و باستان شناسی میهن ما باستان شناسی توانا را با کارنامه پژوهش های میدانی و آموزشی درخشان زود هنگام از کف داد. خدمات علمی و پژوهشی و آموزشی ایشان میراث گرانقدر و مفید و آموزنده برای نسل های آینده جامعه عملی و آموزشی میهن ما به ودیعت و امانت بجای خواهد ماند.
باستان شناسی حرفه و دانش و مهارت پر هزینه و عمرخوار و خطرخیزیست. فلسفه و تاریخ و ادبیات را وقتی فکری مستعد و ذوقی مبتهج و عقلی مشتعل داری می توانی زانوی طلبگی بر زمین فروبکوبی و زیر سقف خانه و دفتر کارت هم تحت نظارت و مراقبت آموزگاری فربه و آزموده بیاموزی. باستان شناسی چنین نیست. دانش بیابان است و حرفه و مهارتی میدانی و پروژه و پروسه ای پرهزینه و عمرخوار و پرمخاطره است و آوردگاه جستن و کاویدن و یافتن و گردآوردن لایه به لایه آثار و اثقال و اجساد و اجسام مثله و متفرق و الکن و معیوب. و این ها همه منابعی نیست که یافته ای؛ نایافته های باستان شناسی چونان سیاه چاله های کیهانی نامرئی اند و نفوذناپذیر ومفروض. این دانش و دانایی ماده و معنا، جام و باده، قدم و قلم، یافته و نایافته، داده و بوده، تن و جانش چنان با خاک و غبار و بیابان و آوردگاه کاوش ها و کشفیات میدانی درهم تنیده است که بی خاک و بیابان آوردگاه مطالعات میدانی نه می توان فهمیدش و نه تعریفش کرد. همکارفقید ما مرحوم دکتر حسن طلایی باستان شناسی میدانی و توانا و آزموده بود. در سال های دانشجویی در دانشگاه تهران از جمله دانشجویان محبوب و منتخب مرحوم نگهبان در کاوش های هفت تپه بود و مشارکت جدی در کاوش های هفت تپه داشت.
در تدریس از سبک و شیوه تدریس خود تبعیت می کرد و سختگیر و انعطاف ناپذیر و جدی بود. رویکردهای باستان شناسی به اصطلاح سنتی بر نحوه نگاه او به دانش باستان شناسی غالب بود. با مباحث نظری و فکری و فلسفی و معرفت شناسی که در محافل باستان شناسی غرب مطرح شده بود و سخت و ستبر دنبال می شد علی الخصوص باستان شناسی های نوگرا و باستان شناسی های ادراکی و ذهن و اندیشه بر سر مهرنبود. آنقدر که باستان شناس جام بود و باستان شناس باده نبود. طراحی و ایجاد بانک سفال در موسسه باستان شناسی دانشگاه میراث نیک و حاصل مطالعات پیوسته و بی وقفه ایشان است.
هرچند بنام طلایی بود لیکن هیچگاه دانش باستان شناسی را در ترازوی زر و سکه به معامله ننهاد. مهر و قهر و صداقتش میراث تربیت سال های کودکیش بود و در مواجه با مسائل گاه احساساتش چونان سیل عقل و منطق را چنان با خود می برد که باب هر بحثی را سخت می بست. گرم مزاج بود و صداقتش صمیمی.
رحمت و مغفرت خداوند بر ایشان باد و صبر و صحت و طول عمر با عزت همسر و فرزندان و بازماندگانش افزون. آمین!

حکمت اله ملاصالحی
دانشگاه تهران، ۱۳۹۹/۷/۱۷ هجری خورشیدی.