برنامۀ بررسی و شناسایی باستان‌شناسی بخش مرکزی شهرستان سقز با هدف بازنگری و روزآمد ساختن اطلاعات موجود از آثار باستانی منطقه انجام شد.

به گزارش ایران ورجاوند به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، فرشته شریفی سرپرست هیئت باستان‌شناسی ۱۷ مهر ۱۴۰۱ با اعلام این خبر گفت: برنامۀ بررسی و شناسائی باستان‌شناسی بخش مرکزی شهرستان سقز با هدف بازنگری و روزآمد ساختن اطلاعات موجود از آثار باستانی منطقه آغاز شد، چرا‌که حدود ۲۰ سال از انجام چنین برنامه‌هایی در این منطقه می‌گذرد و به دلیل انتشار نیافتن نتایج  از کیفیت آن بی خبر هستیم.

این باستان‌شناسی با بیان‌اینکه در مرحلۀ نخست، دهستان سرا مورد بررسی قرار گرفت و ۹۱ اثر در آن شناسایی شد که پیشتر کمتر از نیمی از این شمار شناسائی شده بود تصریح‌کرد: آثار شناسائی شده شامل تپه‌ها و محوطه‌های زیستگاهی، بافت گورستانی، بناها و قلاع می‌شود که از این میان یافته‌ها و تراکم زیستگاه‌های مس‌و سنگ جدید، عصر مفرغ و عصر آهن جالب توجه است.

 او افزود: مهمتر از همه، حضور گونه‌های سفالی گودین IX (مرحله سه‌گابی) و گودین VII در این بخش از زاگرس شمالی است که اهمیت بسزائی دارد.

شریفی با بیان‌اینکه شهرستان سقز شامل سه بخش مرکزی، زیویه و سرشیو است و شکل‌گیری شهر امروزی سقز، دست‌کم به دورة صفویه بر می‌گردد اظهارکرد: دهستان سرا در بخش مرکزی قرار دارد و شهر سقز را نیز در بر می‌گیرد.

او از جمله بناهای پا برجای این دهستان به حمام حاج صالح (صفوی)، مسجد دو مناره (افشاریه) و مساجد شیخ مظهر و سرا (قاجاریه) اشاره کرد و افزود: هر چند که از بافت تاریخی شهر سقز به جز چند آثار یاد شده چندی به جای نمانده است اما شواهد موجود و مدارک و اسناد تصویری که از این بافت تاریخی باقی مانده اهمیت و جایگاه شهر سقز را در این منطقه از کشور که در مسیر راه‌های ارتباطی شمال غرب و جنوب غرب ایران بوده روشن می‌سازد.

این باستان‌شناس خاطرنشان‌کرد:  البته نباید شهر سقز را قابل مقایسه با شهرهای بزرگ غرب قلمداد کرد، ولی در یک محدوده و بازۀ زمانی از جایگاه و اهمیت تجاری و اقتصادی برخوردار بوده است.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: شهرستان سقز در منطقه‌ای سوق‌الجیشی قرار گرفته که حلقۀ اتصال زاگرس شمالی به سرزمین‌های شمالی میان‌رودان و زاگرس مرکزی است و این منطقه به همراه دیواندره و بیجار – هرچند که سرزمین بلندی محسوب می‌شوند – از منظر راه‌های ارتباطی بسیار حائز اهمیت هستند که هیچگاه به طور روشمند و هدفمند مورد بررسی باستان‌شناختی قرار نگرفته‌اند و آنچه که ما می‌دانیم معطوف به تک پژوهش‌هایی است که بر روی زیستگاه‌هایی با کاربری خاص حاکمیتی و نیایشی از جمله زیویه و کرفتو و یا بقایای گورستانی است.

شریفی با اشاره به اینکه این برنامه با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و اعتبار مالی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کردستان انجام شد خاطرنشان‌کرد: از این رو، بازنگری بررسی حاضر که مرحلۀ نخست آن در دهستان سرا انجام گرفت می‌تواند دید جامع‌تر و مناسب‌تری نسبت به فعالیت نیاکان ما در این منطقۀ سوق‌الجیشی جلوی روی ما بنهد