عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی با استناد به شواهدی از کوره‌های دوران کهن، راه‌حل ایرانیان باستان برای استحصال فلز روی را تشریح کرد.
امین‌الله کمالی در نشست تخصصی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی که همزمان با هفته پژوهش برگزار شد، به ارائه گوشه‌ای از پژوهش شواهدی از استخراج و استحصال فلز روی در دوران کهن (مطالعه موردی معدن روی نیوک یزد) پرداخت.
او گفت: ذوب فلز روی به عنوان یکی از چالش‌برانگیزترین فناوری‌ها در تمدن باستان در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا دمای کاهش کانسنگ‌های اکسید روی بسیار نزدیک به نقطه جوش روی فلزی است، بنابراین هنگامی که سنگ معدن شروع به ذوب شدن می‌کند بلافاصله تبخیر و به محض تماس با هوا دوباره اکسید می‌شود.
این پژوهشگر افزود: با توجه به این‌که کوره‌های معمولی برای استحصال فلز روی مناسب نیست، ایرانیان باستان برای حل این مشکل از کوره‌های دو طبقه استفاده می‌کردند، در کوره‌های تولید توتیا، سنگ‌های دارای روی را برای حرارت در قسمت پایینی قرار داده و آن را حرارت می‌دادند (حدود ۹۰۰ درجه) و در قسمت بالای کوره یک صفحه مشبک بوده که در آن‌ها میخ‌های سفالین می‌چیده‌اند.
کمالی گفت: بر اثر حرارت، بخارهای “روی” متصاعد می‌شده و روی میخ سفالین می‌نشسته و در نهایت ماده جامد نهایی که از سطح میخ‌های سفالین تراشیده و جدا می‌شده همان توتیا بوده. باقی‌مانده این کوره‌ها بیشتر در استان‌های یزد، کرمان و اصفهان قابل مشاهده است که ما به طور موردی معدن روی نیوک یزد را مورد مطالعه قرار دادیم.
ثبت دیدگاه