برنامه گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه باستانی تپه خدایی که آثار ارزشمندی از دوره‌های فرهنگی مس‌وسنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بردارد به انجام رسید.

محمود حیدریان سرپرست هیئت باستان‌شناسی ۵ تیر ۱۴۰۲ با اعلام این خبر گفت:محوطه باستانی تپه خدائی در بخش مركزی شهرستان سنقر، دهستان فارسینج و حدود ۱ كيلومتری شمال‌­شرقی روستای پارسينه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دريا ۱۸۷۳ متر و ارتفاع آن از سطح زمين‌­های زراعی ضلع شمالی حدود ۸۰/۸ متر است.

او تصریح‌کرد:طبق مطالعات زمين­‌ریخت­‌شناسی انجام گرفته، قدیمی‌­ترین رسوبات رخنمون یافته در ناحیه سنقر متعلق به دوره کربونیفر، اواخر دوران اول،(c1) است که به­‌‌صورت یک بخش آهکی با گسترش محدود، در ارتباط گسله­‌ها با واحدهای اطراف خود مشاهده می­‌شود و در جنوب‌­شرقی سنقر و اطراف روستای پارسینه برونزد دارد.

این باستان‌شناس با بیان اینکه، این عامل، تپه­‌های نسبتاً کم ارتفاعی را تشکیل داده و تپه خدایی بر بستر رسوبات رسی و آهكی باران شسته این ارتفاعات و در یک دشت نسبتاً تخت و کم وسعت واقع شده است افزود:پوشش گياهی سطح تپه مرتع و اطراف آن كلاً زراعی و از جمله ارتفاعات مشرف به این تپه می‌­توان به رشته کوه دالاخانی در قسمت جنوب­‌غربی تپه و كوه كالوش در شرق روستای پارسينه جديد اشاره کرد.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهارکرد:بر اساس نقشه خطوط هم لرزه استان کرمانشاه، دهستان فارسینج در كانون اصلی زلزله­‌های استان واقع شده و روستای قديمی پارسينه كه در محل کنونی محوطه باستانی تپه پارسینه (SK, 50) واقع بوده، بر اثر زلزله سال ۱۳۳۶ ه.ش به تلی از خاك تبديل شده و جز آثار مادی به­‌جای مانده، هیچ اثری از آن باقی نمانده است؛ بازماندگان این واقعه هولناک در فاصله كمی از ضلع شمالی تپه مذکور خانه‌­های خود را بر پا و روستای جديدی را داير کرده‌اند.

حیدریان گفت:بخش اعظم تپه توسط روستائيان در سال­های گذشته به منظور كشاورزی و استفاده به عنوان مصالح ساختمانی تسطيح شده و برش خورده است، به‌طوریکه طول بخش سالم تپه در جهت شرقی-غربی حدود ۵۰ متر و عرض تپه در جهت شمالی-جنوبی حدود ۴۵ متر است اما آثار بر جاي مانده سطحی نشان می‌دهد كه اين محوطه باستانی ابعادی به طول تقريبی 120 متر در جهت شرقی-غربی و عرضی حدود ۱۱۰ متر در جهت شمالی-جنوبی داشته است.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: این محوطه در سال ۱۳۸۳ در اولین فصل بررسی دشت سنقر، معرفی و شناسایی و در سال ۱۳۸۵ نیز به صورت روشمند بررسی شد، بررسی روشمند نشان داد که تاکنون بیش از ۷۰ درصد این محوطه ارزشمند تخریب شده است، لذا انجام عملیات تعیین حریم قانونی و برنامه حفاظت آن بسیار ضروری به نظر می‌­رسید.

او افزود:این محوطه از بعد علمی، آثار ارزشمندی از دوره‌­های فرهنگی مس­وسنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بر دارد و آثار فرهنگ­های شاخص زاگرس و شمال‌­غرب ایران مانند: دالما، سه­گابی، کورا-ارس، هزاره اول ق.م و تاریخی در آن به وفور به چشم می‌­خورد، علاوه بر آن بستر مناسب زیست محیطی محوطه، روشنگر روند بسیاری از تغییرات فرهنگی دوران مس­وسنگ و مفرغ قدیم منطقه بوده و با توجه به توالی دوره‌های مشخص فرهنگی آن، بازبینی و اصلاح بسیاری از نکات گاهنگاری منطقه شرق زاگرس را ممکن و میسر خواهد کرد.

حیدریان خاطرنشان‌کرد:از همین‌­رو برنامه گمانه­‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم این تپه با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اعتبارات پژوهش و اکتشاف باستان­‌شناختی و تاریخی اداره كل ميراث‌فرهنگی، گردشگری و صنايع‌دستی استان كرمانشاه و همکاری گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهرکرد به سرپرستی نگارنده و با نظارت کیومرث اعظمی انجام شد.

او گفت:بعد از انجام عکس‌برداری هوایی محوطه و اطراف آن، عملیات تعیین عرصه و حریم تپه با ایجاد ۱۶ گمانه در ابعاد ۱×۱ متر در تمامی جهات اصلی و فرعی تپه ایجاد و گمانه‌ها در فاصله تقریبی ۱۵ متری از عرصه ظاهری تپه شروع و در دو ردیف ادامه یافت.

این باستان‌شناس با بیان‌اینکه عرصه و حریم درجه ۱ تپه با توجه به داده‌های فرهنگی به‌دست آمده از گمانه‌های حفر شده و عوارض طبیعی و مصنوعی موجود در پیرامون تپه صورت گرفت افزود:مطالعه و طبقه‌بندی یافته‌های باستان‌شناختی به‌دست آمده از گمانه‌زنی و سطح تپه (بررسی روشمند)، محاسبه دقیق مساحت تپه و همچنین مطالعه ویژگی‌های محیطی پیرامون آن از دیگر اهدافی بود که در این برنامه مورد توجه قرار گرفت.

حیدریان در پایان خاطرنشان‌کرد:در چشم‌انداز تپه، چندین تپه پیش از تاریخی وجود دارد که گویای اهمیت فرهنگی این منطقه است؛ کمبود اطلاعات باستان‌شناسی و نبود یک چارچوب گاهنگاری مقایسه­‌ای برای دشت سنقر در کنار توالی مواد فرهنگی و تخریب تمامی اضلاع تپه خدایی، فرصت مناسبی برای انجام لایه­‌نگاری تپه است تا تاریخ‌­گذاری دقیقی از دوره­‌های مختلف در اختیار ما قرار دهد.