نشست خبری مصطفی ده‌پهلوان با طرح برنامه‌ها و اولویت‌های پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برگزار شد.

در این نشست که ۱۵ مرداد ۱۴۰۲ در محل پژوهشگاه برگزار شد، مصطفی ده‌پهلوان با اشاره به تأسیس این مرکز گفت:پژوهشگاه  به منظور پاسخگويی به بخشی از نيازهای پژوهشی كشور در زمينه ميراث‌فرهنگی و گردشگری كشور به استناد مجوز شماره ۶۵۰۳/۲۲  مورخ  ۲/۰۸/۱۳۸۳ شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم تحقيقات و فناوری و طبق قانون اهداف، وظايف و تشكيلات وزارت علوم، تحقيقات و فناوری (مصوب ۱۸/۵/۱۳۸۳)مطابق با مفاد اساسنامه مصوب پژوهشگاه، قوانين، ضوابط و مقررات مربوطه تاسيس و اداره می‌شود.

او در تشریح مشکلات و مسائل اصلی پژوهشگاه به مسائل اداری و مالی، تعاملات و شبکه‌سازی درون و برون سازمانی، پژوهش‌های میان دانشی و کاربردی، نیازهای آزمایشگاهی و فناورانه، عدم توجه به گردشگری و انتشارات معتبر تخصصی و عمومی اشاره کرد و گفت: امسال حدود چهار و نیم میلیارد تومان اعتبار برای ۸۸ عضو هیأت علمی و  140 کارشناس پژوهشی داریم که نمی‌توانیم پروژه‌های ملی، برنامه‌های پژوهشی و پرسش محور را با این مقدار پیش ببریم، ۱۴۰میلیاردی هم که گفته می‌شود اعتبار پژوهشگاه است مختص افزایش حقوق اعضای هیأت علمی است و ما ۱۱۷ میلیارد حقوق می‌دهیم که البته این مقدار در چند ماه اخیرکامل تخصیص نشده است و با توجه به شرایطی که پژوهشگران و اعضای هیأت علمی پژوهشگاه در آن مشغول کار هستند باید به آنها دست مریزاد گفت.

ده‌پهلوان با بیان اینکه اعتبارات تعمیراتی پژوهشگاه بسیار اندک است افزود: ساختمان پژوهشگاه که قرار بود تنها متعلق به پژوهشکده حفاظت و مرمت باشد و در حال حاضر تمام پژوهشکده‌های این مرکز را در خود جای داده فرسوده و نیازمند بازسازی است.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اظهارکرد: طبق برنامه زمان‌بندی شده‌ای که  قرار داده‌ام و امیدوارم بتوانم ۵۰ درصد آن را عملی کنم، گام نخست سه ماهه ما آسیب‌شناسی دقیق با توجه به نیازهای وزارتخانه و کشور، بهبود ساختار اداری و شرایط مالی ترمیم و ارتقاء شبکه درون و برون سازمانی ،تسریع پژوهش های میان دانشی، کاربردی و آزمایشگاهی، راه اندازی پژوهشکده گردشگری و صنایع دستی، میراث دیجیتال، میراث فناورانه و گردشگری، میراث‌فرهنگی، میراث مردمی در خدمت گردشگری و صنایع‌دستی است.

او با انتقاد از اینکه دسترسی به مواد و منابع علمی در کشور بسیار کند است و خساستی برای دادن اطلاعات در حوزه‌های مختلف از جمله باستان‌شناسی وجود دارد گفت: قاچاقچیان محوطه‌های باستانی را غارت  و اشیاء را خارج می‌کنند اما من به عنوان یک باستان‌شناس باید برای ارسال چند تکه سفال به ایتالیا سه سال منتظر بمانم.

او در تشریح ۲۰ اولویت پژوهشگاه تا پایان دولت سیزدهم به آسیب‌شناسی، ترمیم و مهندسی روابط پژوهشگاه و وزارتخانه، تهیه، تکمیل و بهره‌بردای از اطلس‌ها و بانک‌های اطلاعاتی میراث‌فرهنگی، تسریع فرآیند پژوهش(رفع موانع‌ شبکه‌سازی و جذب گرنت‌های بین‌المللی، برون‌سپاری آنالیزهای عمومی و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های بنیادی، راه‌اندازی و آرشیو بقایای زیستی و آزمایشگاه‌های مرتبط DNA،Isotope،PaleoPathology راه‌اندازی پژوهشکده گردشگری، راه‌اندازی پژوهشکده صنایع‌دستی، راه‌اندازی پژوهشکده هنرهای ملی، راه‌اندزای پژوهشکده موزه‌شناسی (با همکاری ایکوم) ساماندهی مواد مطالعاتی کاوش‌ها با همکاری اداره کل موزه‌ها، بهره‌برداری از توان تخصصی پژوهشگاه برای جذب درآمد در حوزه گردشگری با همکاری معاونت گردشگری و بخش خصوصی، جذب شرکت‌های استارتاپی در حوزه میراث‌دیجیتال، کسب و کارهای اینترنتی گردشگری و راهنمایان مجازی اشاره کرد و گفت: نوع نگاهی که در سالهای اخیر به پژوهشگاه  شده این است که پژوهشگاه جدای  از وزارتخانه است درصورتیکه ما خدمات تخصصی و علمی  به وزارتخانه ارائه می‌دهیم و باید از پتانسیلی که وزارتخانه و استانها دارند در حوزه‌های پژوهشی استفاده کنیم  و با برنامه‌ریزی و تعامل شایسته پیش برویم.

او تصریح‌کرد:در نظر داریم پژوهشکده گردشگری و صنایع‌دستی و به دنبال آن بحث میراث دیجیتال، میراث فناورانه و گردشگری را با این شعار که میراث‌فرهنگی و میراث‌مردمی در خدمت گردشگری و صنایع‌دستی باشد فعال کنیم.

ده‌پهلوان گفت: کربن ۱۴ در کشور نداریم، تجهیزات پژوهشگاه نیز قدیمی و فرسوده است، سازمان انرژی اتمی سعی کرده راه‌اندازی کند که نتوانسته و همواره در این حوزه محتاج هستیم و دستمان به سمت خارجی‌ها دراز است و به همین دلیل یکی از اهداف ما در پروژه‌های خارجی تاریخ‌گذاری محوطه‌ها است.

او با اشاره به ساماندهی مواد مطالعاتی کاوش‌ها با همکاری اداره کل موزه‌ها گفت: متأسفانه مواد کاوش پس از انجام پروژه رها می‌شود در حالیکه بر طبق قانون اداره کل موزه‌ها باستان‌شناس یک ماه فرصت دارد یافته‌ها را بعد از مستند نگاری به امین اموال تحویل دهد  و اگر خواست دوباره به مدت ۳- ۵ سال امانت بگیرد اما این روند انجام نمی‌شود و باستان‌شناسان آنها را به تهران می‌آورند و گاهی به دور می‌ریزند در حالیکه هم باستان‌شناس و هم استان باید مسئولیت را بپذیرند و پاسخگو باشند و این باید طبق ساز و کاری برنامه ریزی و اصلاح شود.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با اشاره به اینکه در حوزه دی.ان.ای باستانی و کهن هنوز موفق نشدیم کاری انجام دهیم و آزمایشگاهی نداریم افزود: ما در ۷۰-۸۰ سال گذشته حداقل ۵۰هزار گور باستانی در ایران باز کردیم ولی دریغ از اینکه در یک جا یک آرشیو از هزار اسکلتی داشته باشیم؛ از اسکلتی که جز ذخیره زیستی یک کشور است و خیلی از موضوعات را می‌توان از آن استخراج کرد.

ده‌پهلوان درادامه با اشاره به اعتبار ۲۰۰ میلیونی کاوش در شهر سوخته گفت: با برگزاری تورهای بازدید از کاوش‌های این محوطه می‌توانیم حداقل این کار را با بودجه یک میلیاردی انجام دهیم یعنی درآمد زایی از جاذبه‌های میدانی چیزی است که به آن توجه نکرده ایم و من آن را در کاوش‌های سگزآباد تجربه کردم.

او افزود: همکاری جدی در تهیه طرح و سند ملی توسعه گردشگری و صنایع‌دستی، ایجاد ۱۰ پایگاه پژوهشی بین‌المللی پویا با همکاری امور پایگاه‌ها، ایجاد ۳ پایگاه بین‌المللی پویا در حوزه ایران فرهنگی(عراق،ارمنستان و افغانستان)، همکاری جدی در راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال میراث‌فرهنگی، ارتقای جایگاه پژوهشی پژوهشگاه در سطح کشور و منطقه، ارتقاء توان علمی کارشناسان وزارتخانه با تأکید بر استان‌ها (برگزاری کارگاه، همایش و دوره‌های آموزش مفید)، اعزام نیروهای وزارتخانه برای فرصت مطالعاتی و شرکت در دوره‌های آموزشی بین‌المللی به ویژه در زمینه پروژه‌های نجات‌بخشی و مدیریت بحران) و انتشار مجلات تخصصی معتبر و کتب مرجع ملی و بین‌المللی را از دیگر اولویت‌های در نظر گرفته شده برای پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری خواند.

ده‌پهلوان با انتقاد از ریجکت باستان‌شناسان ایتالیایی، ژاپنی و … که به کار کردن در محوطه‌های تاریخی ایران تمایل دارند گفت: هدف ما ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی-اسلامی در کشورهای خارجی است، در حالی که خیلی از کرسی‌های ایران‌شناسی ما در کشورهای خارجی تعطیل شده و جهان عرب، ترک و چین دارند دنیا را می‌گیرند و ما خیلی از فرصت‌ها را داریم پس می‌زنیم.

رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در تشریح اقامات صورت گرفته در انتشار مجلات تخصصی معتبر و … از قرار گیری پی.دی.اف رایگان   ۱۰۰جلد کتاب برروی وبسایت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری خبر داد و گفت: این کتابها از میان کتابهای خاص و مورد توجه هر دوره انتخاب شده اند.

او در ادامه در خصوص آثار استردادی گفت: امیدوارم پژوهشگاه بتواند در آینده در این حوزه ورود کند زیرا که پژوهش دراین شرایط که بحث جعل و قاچاق در ایران بیداد می‌کند و مجموعه‌داران و قاچاقچیان باستان‌شناسان و اهل فن را به سخره گرفته و می‌گویند شما توان اصالت سنجی ندارید می‌تواند بسیار کمک کند.

ده‌پهلوان با اشاره به اینکه بالای ۵۰درصد از آثاری که در فضای مجازی دست به دست می‌شود جعلی است گفت: فضای مجازی ما تهی از اطلاعات علمی حوزه میراث‌فرهنگی است و کلاهبرداران زمینه را فراهم دیده اند تا بتازند.

او در توضیح این مطلب که نحوه برخورد با یک اثر استردادی چیست و اینکه اثری که در خارج از بافت به دست می‌آید باید به دیده تردید به آن نگاه کرد گفت:  اگر پس از تعیین اصالت بعد از چند سال مشخص شود که اثری جعلی بوده در شأن وزارتخانه، پژوهشگاه و دانشگاه‌های ما نیست و باید این اثر در قرنطینه قرار بگیرد، پژوهش‌های گسترده روی آن صورت بگیرد و در صورتیکه به اتفاق نظر برسیم که بالای ۵۰ درصد اصل است اصالت آن را اعلام کنیم.

ده‌پهلوان افزود: با این اثر برای نخستین‌بار برخورد درست شده و مجموعه‌ای از کارشناسان اعم از باستان شناسان، مورخان هنر و باستان سنج‌ها مشغول بررسی این اثر هستند تا نظر بدهند؛ پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی هم آنالیزهایی بر روی آن انجام داده که گزارش آن فردا  ارائه خواهد شد.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، معاونین و روسای پژوهشکده‌ها در ادامه به برخی از پرسش‌های خبرنگاران در حوزه کاوش‌های باستا‌ن‌شناسی نجات‌بخشی، اطلس باستان‌شناسی کشور، پژوهش‌های گردشگری، انتشارات پژوهشگاه، جایگاه هنرهای سنتی، حفظ بافت‌های تاریخی، آثار استردادی(نقش برجسته ساسانی) و… پاسخ گفتند.