بهروز خان‌محمدی، علی صدرایی: کاروان و کاروانسرا همواره در طول تاریخ از اهمیت ویژه برخوردار بوده است چرا که به‌وسیله کاروانیان علاوه بر تجارت تبادلات فرهنگی نیز به انجام می‌رسید. با توجه به بعد مسافت‌ها و عدم وجود وسایط نقلیه سریع در دوره‌های گذشته نیاز به کاروانسراها امری بسیار ضروری بود. استان آذربایجان غربی نیز به‌دلیل قرار گیری در شاهراه‌های تجاری و ارتباطی بین فلات ایران و آناطولی از یک‌سو و منطقۀ قفقاز از سوی دیگر جایگاه والایی در این تجارت و تبادلات فرهنگی داشته است. کاروانسرای جمال‌آباد ارومیه یکی از بناهای مهم تاریخی این شهرستان است که باوجود اهمیت فراوان تا­کنون ناشناخته مانده و به‌درستی مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته و حتی به‌دست فراموشی سپرده‌شده است. این بنا با الگوی پلان متفرقه، حیاط مرکزی و تعداد زیادی حجره در اضلاع شمالی، غربی و به‌احتمال جنوبی زمانی پذیرای مسافران زیادی بوده است. مصالح عمدۀ آن گل و خشت بوده و به‌لحاظ نقشه نیز قابل مقایسه با کاروانسرای شاه عباسی جلفا و کاروانسرای شرکت نفت ارومیه است. این بنا یکی از حلقه‌های گمشدۀ مسیر فرعی جاده ابریشم در شمال غرب کشور است که  به همراه کاروانسرای سیمون مهاباد، کاروانسرای شرکت نفت، کاروانسرای ۲۴ کیلومتری جاده سرو و کوزه رش سلماس،کاروانسراهای درون شهری و برون شهری خان و شاه عباسی خوی، اقامتگاه‌های احتمالی بین‌راهی محور فرعی B2 جاده ابریشم در شمال غرب و استان آذربایجان­ غربی است که از شهر مراغه شروع و پس از طی شهرهای میاندوآب، مهاباد، ارومیه و سلماس به شهر خوی متصل و از آنجا یا از طریق محور خوی-ماکو به سمت نخجوان و پایتخت ارمنستان رفته و یا از طریق مسیر خوی-جاده قطور به سمت وان و قسطنطنیه امتداد می­یافته است. آنچه در پی می آید معرفی و بررسی این کاروانسرای تاریخی است که در مهر ۱۳۹۸ برای نخستین‌بار مورد پژوهش نگارندگان قرار گرفته است.

منبع: خان‌محمدی، بهروز؛ صدرایی، علی. (۱۴۰۱). «کاروانسرای نویافتۀ جمال‌آباد ارومیه و بازبینی مسیر جادۀ ابریشم در آذربایجان غربی»، رایت منصور، به کوشش شاهین آریامنش، تهران: انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و گروه پژوهشی باستان‌کاوی تیسافرن، ۴۰۷-۴۲۴